به نام خدا
ساز ترمین :
ساز ترمین : تِرِمین به انگلیسی ( Theremin) یک ساز الکترونیکی می باشد که در سال ۱۹۱۹ توسط لئون ترمین فیزیکدان روسی اختراع شد، امروزه این ساز منحصر به فرد بسیار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته‌است در ادامه این مطلب همراه گزیده باشید .
ترمین سازی متفاوت :
در این باره گفته می شود ترمین نه تنها شبیه هیچ‌سازی نیست، بلکه شیوه نواختن آن هم منحصر به فرد بوده است. به این ترتیب که این ساز بدون لمس شدن نواخته می‌شود. صدا توسط دو نوسان ساز به وجود می‌آید که با هم به ارتعاش در می‌آیند. یکی از نوسان سازها در فرکانسی با طیفی بالاتر از حد شنوایی انسان عمل می‌کند و فرکانس‌های نوسان ساز دیگر با ورود دست به میدان مغناطیسی تغییر می‌کند. ضرباهنگ فرکانس که تفاوت میان فرکانس‌های دو نوسان ساز است، صدایی است که می‌شنویم. همچنین زمانی که ترمین روشن می‌شود، یک میدان مغناطیسی اطراف ساز را فرا می‌گیرد و زمانی که دست نوازنده به این میدان وارد می‌شود، تغییراتی در فرکانس و حجم صدا ایجاد می‌شود. دو آنتن از بدنه ترمین خارج شده‌اند که یکی کنترل‌کننده فرکانس صدا (pitch) و دیگری کنترل‌کننده حجم و مقدار آن است. زمانی که دست نوازنده به سمت آنتن عمودی حرکت می‌کند، صدا زیرتر و ریزتر می‌شود و نزدیک کردن دست به آنتن افقی سبب کم شدن بلندی صدای ساز می‌شود،و از آنجایی که هیچ تماس فیزیکی بین ساز و نوازنده وجود ندارد، نواختن ترمین به مهارت بالا و گوش موسیقی عالی نیاز دارد.
ساز ترمین
تاریخچه یک ساز جالب :
گفته می شود این ساز اولیه محصول پژوهش‌های با پشتوانهٔ دولتی کشور روسیه پیرامون حسگرهای مجاورتی بوده است. این ساز توسط فیزیکدان روس‌تبار به نام لو سرگیویوچ ترمن (که در غرب با نام لئون ترمین شناخته می‌شود) در ماه اکتبر سال ۱۹۲۰ میلادی و پس از درگرفتن جنگ‌داخلی روسیه اختراع شد. او پس از اجراهای متعدد در اروپا، که در خلال آن‌ها اختراع خود را در اجراهای مملو از بیننده ارائه نمود، به ایالات متحده نقل‌مکان نمود، جایی که اختراع خود را در سال ۱۹۲۸ به ثبت رساند.ترمین در ابتدا ساز خود را آتروفون به انگلیسی Aetherphoneنامگذاری نموده بود که به معنای (موسیقی اثیری) است. در ۱۹۲۸ لئون ترمین به آمریکا رفت تا اختراع خود را معرفی کند. در آنجا استودیویی برای کار در اختیار او قرار دادند و ترمین نواختن سازش را به چند موسیقی دان آموزش داد تا بتوانند در معرفی ترمین به او کمک کنند. ترمین علاقه‌مندان بسیاری در آمریکا پیدا کرد و یکی از مهمانان دائمی او آلبرت اینشتین بود که بیش از هرچیز به مسائل تکنیکی پدیده ترمین علاقه‌مند بود تا نواختن آن. کمپانی مشهور ضبط صفحه RCA Victor دست به تولید ترمین زد و حتی ارکستری در کارنگی هال ( Carnegie Hall) برنامه‌ای اجرا کردند که ساز آن تنها ترمین بود. اما از آنجایی که ترمین سازی بود که به سادگی تولید صدا می‌کرد و نواختن آن به همان اندازه مشکل بود، از طرف نوازندگان و موسیقی دانان با استقبال انبوه مواجه نشد و تعداد اندکی نوازندگان بسیار عالی ترمین وجود دارند.
کلارا راکمور به انگلیسی ( Clara Rockmore) برجسته‌ترین شاگرد ترمین بود که هم به اجرای سولو و هم همراه با ارکستر سمفونیک می‌پرداخت.سپس در سال ۱۹۳۸، لئون ترمین را علی‌رغم میل خودش به روسیه برگرداندند و او مجبور به ترک استودیو، کار، دوستان و حتی همسرش شد و نتوانست تا ۵۱ سال بعد از شوروی خارج شود. گفته شده‌است که او پس از گذراندن دوران محکومیت خود در زندان، مجبور به کار برای کاگ‌بKGB شد و برای آن‌ها دستگاه استراق سمع را ساخت و همچنین شیوه‌هایی برای پاک کردن صداهای مزاحم نوارهای صوتی ابداع کرد. او حتی موفق به ساختن یکی از اولین تلویزیونها شد. در نهایت سال ۱۹۸۹ و در سن ۹۳ سالگی، ترمین توانست از روسیه خارج شود.
کاربرد در زمینهٔ موسیقی فیلم :
صدای این ساز در سینمای علمی تخیلی سالهای ۵۰ طرفداران بسیاری داشت و با تأثیرات وهم‌آور صوتی خود، تبدیل به یکی از شاخصه‌های سینمای وحشت آن دوره شده‌است. فیلم طلسم شده ساخته آلفرد هیچکاک و تعطیلات از دست رفته از فیلم‌های مشهوری هستند که موسیقی آن‌ها با ترمین نواخته شده‌است. کلارا راکمور هرگز راضی نشد برای موسیقی فیلم ترمین بنوازد زیرا از نظر او این ساز یک (ساز جدی کلاسیک) بود و این کار موجب کم شدن ارزش آن می‌شد. در این میان لئون ترمین چنان از بقیه جهان دور بود که از هیچ‌یک از موفقیت‌ها و بحث و جدل‌هایی که به سازش مربوط می‌شد اطلاع نداشت.امروز هم از ترمین در ساختن موسیقی فیلم استفاده می‌شود و تعدادی از نوازندگان به آن پرداخته‌اند. خانم لیدیا کاوینا آخرین شاگرد ترمین و یکی از خواهرزاده‌های او است و در حال حاضر یک نوازنده ترمین کلاسیک بسیار مشهور است.
سازی که نباید به آن دست زد :
برای نواختن این ساز لازم نیست به آن دست بزنیم ترمین از یک جعبه و دو آنتن فلزی تشکیل شده و دارای یک میدان مغناطیسی است که تحت تاثیر حرکات بدن نوازنده است. آنتن سمت راست زیر و بمی و آنتن سمت چپ شدت صدا را کنترل می‌کند.نوازنده به حالت ایستاده یا نشسته مقابل ساز قرار می‌گیرد و دست‌هایش را به سمت آنتن‌ها حرکت می‌دهد. در این حالت گویی یک خازن (capacitor) در دست‌هایش قرار دارد. ( Capacitance) میدان مغناطیسی با فاصله بین نوازنده و ساز تغییر می‌کند. با نزدیک شدن دست به آنتن سمت راست زیر و بمی افزایش می‌یابد (صدا زیرتر می‌شود.) و وقتی دست از آن دور می‌شود زیر و بمی کاهش می‌یابد. می‌توان از زیرترین تا بم‌ترین نت‌ها را در ترمین به صدا درآورد. با حرکت‌های سریع و کوتاه دست راست می‌توان ویبراتو یا طنین ایجاد کرد. آنتن دیگر که شبیه یک دسته است، شدت صدا (volume) را کنترل می‌کند. با نزدیک شدن دست به این آنتن صدا ملایم‌تر و شدت آن کم‌تر می‌شود. دست چپ مسئول دینامیک (dynamics) و بیان صدا (articulation) نیز است.از زمان اختراع این ساز، نوازندگان حرفه‌ای آن درباره نحوه استفاده از دست و حالت‌های مختلف آن هنگام نوازندگی نظرات متفاوتی داشتند. مثلا برخی از تکنیک‌های نواختن آن از تکنیک‌های نوازندگی ویولن وام گرفته شده است. نوازندگان فرض می‌کنند که یک سیم نامرئی بین آنتن و بدن وجود دارد که روی این سیم نت‌ها را به صدا در می‌آوریم. البته برای نواختن درست و دقیق و رعایت زیروبمی‌ها لازم است قوه شنوایی خوبی داشته باشیم.نواختن ساز ترمین با دقت بالا و کنترل زیر و بمی در آن می‌تواند با چالش‌هایی همراه باشد. همان‌طور که اشاره شد از آنجا که در این ساز صفحه کلید یا راهنمایی وجود ندارد، نوازنده فقط باید به گوش خود تکیه کند.
ساز ترمین
ترمین تولید شده چگونه است :
ترمین بر اساس حرکت دست کار می کند و متشکل از دو اسیلاتور (نوسانگر یا مولد فرکانس رادیویی) است که به دو آنتن وصل شده یک آنتن عمودی که برای تنظیم میزان بلندی صدا ولوم است و دیگری یک آنتن افقی به شکل دایره برای کنترل میزان فرکانسی یا Pitch است. زمانی که دستگاه روشن می شود یک میدان مغناطیسی بوجود می آید و بوسیله حرکت دست و تشخیص این حرکت توسط سنسورهای مجاورتی مقدار و شدت فرکانس تغییر می کند. نت های بالا با نزدیک کردن دست به سمت آنتن افقی و نت ها با صدای بلند با دور کردن دست از آنتن عمودی تولید می شوند.مدار مبدل دستگاه شامل دو نوسانگر فرکانس رادیویی است که زیر ۵۰۰ کیلوهرتز تنظیم می شود تا تداخل رادیویی را به حداقل برساند. یک اسیلاتور با فرکانس ثابت عمل می کند. فرکانس نوسانگر دیگر متغیر است و توسط فاصله دست نوازنده با آنتن افقی تغییر می کند که همین امر باعث نواختن نت های مختلف در این ساز می شود.
