به نام خدا
پانزی چیست !؟
پانزی چیست !؟ می توان گفت : ترفند پانزی یک عملیات سرمایه‌گذاری کلاه‌بردارانه می باشد. در این ترفند به سرمایه‌گذاران سودهایی برگردانده می‌شود که از بهره‌های متعارف به شیوه‌ای غیرعادی بالاترند. البته این سود از پول سرمایه‌گذاران بعدی تأمین می‌شود و شرکت یا فرد دریافت‌کنندهٔ سرمایه نیازی به انجام کار اقتصادی با پول دریافتی ندارد. همچنین نام این ترفند از نام چارلز پانزی گرفته شده‌است که در این مطلب به آن پرداخته ایم پس در ادامه دوستان همراه گزیده باشید.
تاریخچه کلاهبرداری پانزی :
گفته می شود طرح پانزی به نام چارلز پانزی، ( Charles Ponzi ) مهاجر ایتالیایی که یکی از معروف‌ترین طرح‌های پانزی اولیه را در اوایل قرن بیستم در ایالات متحده انجام داد، نامگذاری شده. با این حال مدت‌ها قبل از اینکه اصطلاح (طرح پانزی) ابداع شود، افراد و گروه‌های مختلفی در طول تاریخ از این روش برای کلاهبرداری پانزی و فریب مردم استفاده کرده‌اند. اولین ردپاهای این طرح را می‌توان در اواسط تا اواخر دهه ۱۸۰۰ میلادی در آمریکا پیدا کرد و حتی چارلز دیکنز، نویسنده مشهور انگلیسی، در رمان‌های خود شیوه‌های مشابهی از کلاهبرداری را توصیف کرده بود.
چارلز پانزی اولین طرح کلاهبرداری خود را در سال ۱۹۱۹ انجام داد. او شرکتی با عنوان Securities Exchange Company تأسیس کرد و به سرمایه‌گذاران وعده داد که با خرید سهام این شرکت، در ۴۵ روز سود ۵۰ درصد و در ۹۰ روز سود ۱۰۰ درصدی خواهد پرداخت.
پانزی چیست
از آنجایی که او قبلاً طرح موفقی را در مورد تمبرهای پستی اجرا کرده بود، سرمایه‌گذاران از پیشنهاد او استقبال کردند. اما پانزی به جای اینکه دارایی آنها را واقعاً در یک کسب و کار سرمایه‌گذاری کند، آن را به عنوان سود بین سرمایه‌گذاران پخش کرد. او همین روال را ادامه داد و در ۸ ماه اول ۱۹۲۰ توانست ۱۵ میلیون دلار (معادل ۲۲۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲) پول جمع کند. در ادامه بزرگ شدن سرمایه پانزی باعث شد اسم او به تیتر اول روزنامه (بوستون پست) تبدیل شود. این موضوع باعث شد تا تحقیقاتی روی شرکت پانزی شروع شود. در نتیجهٔ این تحقیقات، وجههٔ رسانه‌ای پانزی تخریب شد و تعداد سرمایه‌گذاران جدید به شدت افت کرد. در نتیجه پانزی دیگر قادر به پرداخت سودهای وعده داده شده نبود و نهایتاً به خاطر کلاهبرداری توسط پلیس فدرال به سه و نیم سال زندان محکوم شد. به محض آزادی، به خاطر اتهامات دولتی محکوم شد، دوباره به زندان رفت و سال ۱۹۳۴ از زندان آزاد شد. در نهایت پانزی به ایتالیا برگشت و سال ۱۹۴۹ در بیمارستانی در برزیل از دنیا رفت.
پایان تلخ برای طرح پانزی :
چارلز پانزی در سال ۱۸۸۲ در ایتالیا به دنیا آمد و در بیست‌و‌یک سالگی (۱۹۰۳) به آمریکا مهاجرت کرد. او یکی از هزاران مهاجر ایتالیایی بود که آن سال‌ها به امید زندگی بهتر، کشور خود را به سوی آمریکای شمالی ترک کرده بودند. باید بدانید که وی پانزی پیش از آن در سال ۱۹۰۸ در مونترال به خاطر جعل چک زندانی شده بود. او مدتی نزد یک بانکدار مشغول بود و به‌واسطهٔ این شغل، بارها اسناد مالی را میان اشخاص و کسب‌و‌کارها جابه‌جا می‌کرد. از او هیچ خطایی در دوران کارمندی بانک نقل نشده است. اما وقتی که آن بانک به سمت ورشکستگی رفت و صاحب بانک گریخت، زندگی برای پانزی سخت شد. این بود که به یکی از شرکت‌های مشتری‌شان سر زد و یک چک سفید دزدید (چون مدام به آن شرکت سر می‌زد، کسی به حضور او مشکوک نشد). او مبلغ ۴۲۳ دلار و ۵۸ سنت را روی چک نوشت و کاملاً حرفه‌ای امضا کرد و توانست این مبلغ را از بانک بگیرد. این کار او به سرعت کشف شد و پانزی برای نخستین بار و نه آخرین بار زندان را تجربه کرد.
این پایان کار او در این زمینه نبود و پانزی یک بار یک نامهٔ تبلیغاتی از اسپانیا دریافت کرد که داخل آن در کنار نامه، یک کوپن پاسخ بین‌المللی یا IRC (مخفف International Reply Coupon) هم وجود داشت. او که تا آن روز IRC ندیده بود از این‌و‌آن پرس‌و‌جو کرد که این کوپن چیست و به چه کار می‌آید،کوپن‌های پاسخ بین‌المللی که زمانی بسیار رواج داشتند ، این‌گونه به کار می‌آمدند که اگر کسی می‌خواست نامه‌ای به کشوری دیگر بفرستد و هزینهٔ ارسال پاسخ را بر گیرنده تحمیل نکند، این کوپن‌ها را می‌خرید و داخل پاکت می‌گذاشت. این کوپن‌ها به سادگی قابل‌تبدیل به تمبر پستی و بسیاری از اوقات قابل‌معامله با پول نقد بودند.
بعد از جنگ جهانی تورم در اروپا زیاد شده بود و همین باعث شده بود که برخی قیمت‌ها با عرف بین‌المللی هم‌خوان نباشند (فرض کنید ارزش ریال در برابر دلار در کشور ما ناگهان نصف می‌شود، طبیعتاً دقیقاً فردای آن روز همه‌چیز دو برابر نمی‌شود، پس تا زمان تعدیل و تثبیت قیمت‌های جدید، نوعی ناهم‌خوانی میان قیمت‌های ریالی با عرف جهانی پدید می‌آید).نهایتاً بعد از پرس‌و‌جو و تحقیق و ضرب‌و‌تقسیم، ایدهٔ عجیبی به ذهن پانزی رسید. او به نتیجه رسید که اگر دلار خود را به لیر تبدیل کرده و کوپن‌های پاسخ بین‌المللی را با لیر از ایتالیا به قیمت مناسب بخرد و بعداً همین کوپن‌ها را به ایالات متحده آورده و دوباره بفروشد و دلار بگیرد، در این میان سود خوبی به دست خواهد آورد. و شاید همین چیز ها و طمع در ادامه باعث شد او طرح پانزی مشهور خود را نیز اجرا کند ،او تا سال ۱۹۳۴ در زندان‌های آمریکا حبس شده بود و پس از آزادی بلافاصله به ایتالیا دیپورت شد. زندگی او پانزده سال دیگر در گمنامی و بدبختی ادامه یافت.
با طرح و شیوه این کلاهبرداری آشنا شوید :
گفته می شود مجری یک طرح پانزی معمولاً با وعدهٔ سودهای فوق‌العاده بالا که اغلب بالاتر از میانگین نرخ بازار است سرمایه‌گذاران را جذب می‌کند. معمولاً افرادی که زیاد از ساز و کار بازارهای مالی اطلاع ندارند این اعداد را باور می‌کنند و به سرمایه‌گذاری ترغیب می‌شوند. سودهای زیاد در بازه‌های زمانی کوتاه یکی از مهم‌ترین علائم هشداردهنده‌ای است که در صورت مشاهده باید به پانزی بودن پروژه شک کرد.کلاهبردار پشت طرح پانزی بعد از جمع‌آوری سرمایه‌های افراد به هیچ فعالیت سرمایه‌گذاری مشروع یا سودآوری نمی‌پردازد. هیچ کسب‌وکار، محصول یا خدماتی در پس‌زمینه وجود ندارد که سود وعده داده شده را محقق کند. در عوض، فرد یا شرکت کلاهبردار، سودها را از سرمایهٔ سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می کند و با این کار ظاهری کاذب از سودآوری ایجاد می‌کند.
پانزی چیست
استراتژی خطرناک و مبهم :
آنها معمولاً استراتژی سرمایه‌گذاری خود را شفاف بیان نمی‌کنند. توضیحات این افراد معمولاً کلی و مبهم است و هیچ‌گاه سند قابل تأیید و معتبری از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده ارائه نمی‌کنند. البته در بعضی موارد، کلاهبرداران با ثبت شرکت‌های کاغذی صوری و گرفتن گواهینامه‌ها و مجوزهای به‌ظاهر معتبر سعی می‌کنند چهره موجهی از کسب و کار خود نشان دهند.از آنجایی که حیات طرح پانزی به سرمایه‌های جدید وابسته است، مجریان این طرح‌ها سعی می‌کنند سرمایه‌گذاران را هرچه سریع‌تر به سرمایه‌گذاری سریع‌تر ترغیب کنند. برای مثال ممکن است ادعا کنند که فرصت سرمایه‌گذاری محدود است و سرمایه‌گذاران برای اینکه بتوانند جایگاه تضمینی داشته باشند باید سریع‌تر اقدام کنند. همین عجله باعث می‌شود تا افراد وسوسه شوند و فرصت کافی برای بررسی و صحت‌سنجی ادعاهای کلاهبرداران را نداشته باشند. همچنین این طرح برای اینکه بتواند توهم سودآوری را در میان سرمایه‌گذاران حفظ کند به جریان ورودی ثابت سرمایه تازه نیاز دارد. به همین خاطر در بسیاری از موارد، به افراد وعده می‌دهند که در صورت معرفی افراد جدید به عنوان زیرمجموعه، پورسانت یا سود بیشتری به آنها پرداخت خواهد شد.مجریان طرح‌های پانزی معمولاً سابقه سرمایه‌گذاری مشروع یا موفق ندارند. این افراد اغلب فاقد اعتبار، مجوز یا هرگونه سابقه معتبر هستند و مدارک و مستنداتی که ارائه می‌کنند یا ساختگی است و یا اعتبار خاصی ندارد.
نمونه پروژه پانزی و برنی میداف :
(Bernie Madoff)برنی میداف در دهه ۱۹۶۰ به عنوان کارگزار بورس کار خود را آغاز کرد. اما از اوایل دهه ۱۹۸۰، شرکت او به یکی از بزرگترین طرح‌های پانزی تاریخ تبدیل شد. مثل سایر طرح‌های پانزی، میداف سرمایه گذاران را با وعده‌هایی مثل سود بالا و ریسک کم فریب می‌داد. در پشت ماجرا خبری از کسب و کار و تولید سود نبود و میداف از پول آنها برای پرداخت سود به سرمایه گذاران قبلی خود استفاده می کرد. همچنین میداف بابت تنظیم تراکنش‌های مالی بین این افراد و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، کارمزدی را تحت عنوان ( پرداخت برای جریان سفارش) (PFOF) دریافت می‌کرد و از این طریق هم درآمد داشت. با این حال، از آنجایی که همه این شرکت‌ها جعلی (یا در واقع سرمایه‌گذاران قبلی او) بودند، این کارمزد مثل این بود که سرمایه‌گذاران پول بیشتری را بابت سرمایه‌گذاری می‌پرداختند و مابه‌التفاوت آن به جیب میداف می‌رفت. طرح میداف در سال ۲۰۰۹ از هم پاشید و کلاهبرداری پانزی او به بیش از ۱۳ هزار سرمایه‌گذار بین ۶۵ تا ۷۴ میلیارد دلار ضرر رساند. میداف به خاطر این کلاهبرداری به ۱۵۰ سال حبس محکوم شد و سال ۲۰۲۱ در زندان از دنیا رفت.
کلام آخر گزیده :
قربانیان طرح پانزی معمولاً تنها بخشی از سرمایه‌گذاری خود را پس می‌گیرند. تلاش‌های بازیابی ممکن است شامل طرح ادعایی نزد یک سازمان دولتی، شرکت در یک دعوی حقوقی دسته‌جمعی، یا پیگیری حقوقی علیه عاملان این طرح باشد. پیشگیری بهتر از درمان است یعنی مردم می‌توانند با انجام تحقیقات کامل در مورد هر فرصت سرمایه‌گذاری، تأیید مشروعیت سرمایه‌گذاری، اجتناب از سرمایه‌گذاری‌هایی که بازدهی بالا با ریسک کم یا بدون ریسک را می‌دهند، وگزارش هرگونه پیشنهاد سرمایه‌گذاری مشکوک به مقامات نظارتی، از خود در برابر چنین طرح‌های پانزی محافظت کنند.
